लोगो - जॉईंट ॲग्रेस्को २०१५
------------
कृषी विद्यापीठांचे अद्ययावत तंत्रज्ञान
-------------
संतोष डुकरे
-------------
लीड - राज्यातील चारही कृषी विद्यापीठांच्या संयुक्त संशोधन व विकास समितीची बैठक (जॉईंट ॲग्रेस्को) नुकतिच महात्मा फुले कृषी विद्यापीठ राहुरी (नगर) येथे पार पडली. तीन दिवस चाललेल्या या बैठकीत विविध संशोधनांवर विचारमंथन व शास्त्रिय तपासणी होवून कसोटीस उतरलेल्या संशोधनांची राज्यात अवलंब करण्यासाठी शिफारस करण्यात आली. मान्यता मिळेल्या तंत्रज्ञान शिफारशी, वाण व यंत्रांची ही संक्षिप्त माहिती
-------------
पिकनिहाय तंत्रज्ञान शिफारशी...
कापूस
- रस शोषणाऱ्या किडींच्या नियंत्रणासाठी ब्युप्रोफेजिन २५ टक्के एससी २० मिली प्रति १० लीटर पाण्यात मिसळून आर्थिक नुकसान पातळीनुसार १५ दिवसांच्या अंतराने दोन-तीन फवारण्यात कराव्यात.
- बिगर बीटी ककपाशीवरील रस शोषणाऱ्या किडी व बोंडअळ्यांच्या नियंत्रणासाठी संयुक्त किटकनाशकाची (क्लोरपायरीफॉस ५० टक्के, सापरमेथ्रिन ५ टक्के ईसी) किंवा (सायपरमेथ्रिन ३ टक्के, क्विनॉलफॉस २० टक्के ईसी) २० मिली प्रति १० लिटर पाणी या प्रमाणात मिसळून किडीच्या आर्थिक नुकसान पातळीनुसार पंधरा दिवसाच्या अंतराने तीन फवारण्या करण्याची शिफारस करण्यात येत आहे.
वांगी
- वांग्यावरील शेंडे व फळ पोखरणाऱ्या अळीच्या नियंत्रणासाठी संयुक्त किटकनाशक डेल्टामेथ्रीन एक टक्के, ट्रायझोफॉस ३५ टक्के ईसी २० मिली प्रति १० लीटर पाणी या प्रमाणात फुले लागणीनंतर १५ दिवसांच्या अंतराने गरजेनुसार फवारण्या करण्यात याव्यात.
भात
- पाने गुंडाळणारी अळी, हिरवे तुडतुडे, तपकिरी तुडतुडे आणि पांढऱ्या पाठीचे तुडतुडे यांच्या व्यवस्थापनासाठी यापैकी कोणत्याही किडीने आर्थिक नुकसानीची पातळी गाठल्यास थायामेथोकक्झाम २५ डब्लू जी २ ग्रॅम किंवा ट्रॉयझोफॉस ४० टक्के प्रवाही २० मिली प्रती १० मिटर पाण्यात मिसळून १५ दिवसाचे अंतराने दोन फवारण्यात करण्यात याव्यात.
मका
- खरीप मका हेक्टरी 60-70 क्विंटल उत्पादनासाठी हेक्टरी 10 टन शेणखत व उत्पादन उद्दीष्टानुसार नत्र, स्फुरद व पालाश खत मात्रा वापरावी. याबाबतची समिकरणे संमत.
आंबा
- दक्षिण कोकणात किनारपट्टी भागात हापूस आंबा बागेत आंब्याच्या पालवीचे सप्टेंबरचा ते नोव्हेंबर मध्ये तिन आठवडे अगोदर पूर्वानुमान करण्याच्या शास्त्रिय समिकरणाची शिफारस
- दक्षिण कोकणात हापूस आंबा मोहराचे १ डिसेंबर ते १५ जानेवारी या कालावधीत एक आठवडा आधी पूर्वानुमान करण्यासाठीच्या शास्त्रिय समिकरणाची शिफारस
दालचिनी
- सालीचे आणि पाने अधिक उत्पादन मिळविण्यासाठी नियमीत हंगामात तोडणीनंतर पाच फुटवे ठेवण्यात यावेत.
द्राक्ष
- हवामान बदलातच्या संदर्भात शरद सिडलेस जातीपासून दर्जेदार फळांचे अधिककक उत्पादन, रोगाचा कमी प्रादुर्भाव व जास्त आर्थिक फायद्यासाठी सप्टेंबरच्या दुसऱ्या पंधरवड्यापासून ते ऑक्टोबरच्या पहिल्या पंधरवड्यापर्यंत ६ ते ८ डोळ्यांवर गोडी छाटणी करावी.
पेरु
- घनलागवड पद्धतीमध्ये (२२ मी. व ३२ मी.) पहिल्या साडेतीन वर्षानंतर झाडांच्या योग्य वाढीसाठी, अधिक उत्पादनासाठी मे महिन्याच्या दुसऱ्या पंधरवड्यात झाडाच्या मागिल दोन हंगाम वाढीच्या ठिकाणी पुर्नछाटणी करावी.
- विदर्भातील पेरु बागेतून अल्प कालावधीत (पहिली चार वर्षे) फायदेशीर उत्पादन घेण्यासाठी पेरु कलमांची ३२ मीटर अंतरावर सुधारीत तंत्रज्ञानासह घन लागवड करावी.
संत्रा
- पश्चिम विदर्भात संत्र्याच्या अधिक व दर्जेदार उत्पादन तसेच पाण्याच्या बचतिसाठी ठिबक सिंचन पद्धतीद्वारे दररोज बाष्पोत्सर्जनाच्या ८० टक्के पाणी देण्यात यावे.
कागदी लिंबू
- पश्चिम विदर्भात कागदी लिंबूच्या अधिक व दर्जेदार उत्पादन, पाणी बचतीसाठी ठिबक सिंचन पद्धतीद्वारे दररोज बाष्पोत्सर्जनाच्या ८० टक्के पाणी देण्यात यावे.
- पश्चिम विदर्भात कागदी लिंबाचे हस्त बहारात अधिक व दर्जेदार उत्पादन आणि पाणी व खतांची बचत होण्यासाठी बाष्पोत्सर्जनाच्या ९० टक्के पाणी व शिफारशीत खत मात्रेच्या ८० टक्के (४८०ः२४०ः२४०) खते नव्याने निश्चित वेळापत्रकानुसार देण्यात यावित.
अननस
- अधिक व दर्जेदार उत्पादनासाठी माॅरिशस या जातीची पूर्व विदर्भ विभागात लागवड करण्यात यावी.
वाली
- कोकणात वाली पिकाच्या अधिक उत्पादनासाठी वेलीला जमिनीपासून ०.६० मी, १ मी व २ मी अशा तीन उंचीवर जी.आय. तार (१ मि.मी) बांधून प्लॅस्टिक सुतळीचा (२ मी.मी) आधार देण्याची तसेच प्रति हेक्टरी २० टन शेणखतासह १५० किलो नत्र, ६० किलो स्फुरद आणि ३० किलो पालाश ही मात्र देण्यात यावी.
रताळी
- अधिक उत्पादनासाठी कमला सुंदरी या जातीची पूर्व विदर्भामध्ये लागवडीसाठी शिफारस.
मेथी
- विदर्भात रब्बी हंगामात मेथीची को - २ या वाणाची हिरव्या पालेभाजीचे अधिक उत्पादन व आर्थिक नफा मिळविण्यासाठी लागवडीची शिफारस.
कांदा
- खरीप कांदा वाणांची बिजोत्पादन क्षमता परिणामकारक वाढविण्यासाठी, चिंगळी तंत्रज्ञानाद्वारे उत्पादित करुन अडीच महिने साठवण केलेला कांदा गोटाची १५ नोव्हेंबरला लागवड करुन ६० दिवसांनी सेंद्रीय पदार्थाचे (ऊस पाचट ०.५ किलोग्रॅम प्रती चौरस मिटर) आच्छादन करण्यात यावे.
जरबेरा
- कोकणात जरबेरा पिकापासून अधिक फुलांचे उत्पादन मिळविण्यासाठी जरबेरा पिकाची नैसर्गिक वायु विजन असलेल्या हरित गृहामध्ये लागवड करावी.
औषधी वनस्पती
- तुर पिकासोबत आंतरपीक पद्धतीत अधिक उत्पादन व आर्थिक मिळकतीसाठी तूरीच्या दोन ओळीत १२० सेंटिमिटर अंतर ठेवून सफेद मुसळी व काळमेघ (ओळीतील अंतर ३० सेमी) या औषधी वनस्पतींची १ः३ प्रमाणात लागवड करण्याची शिफारस.
केळी
- मध्यम खोल काळ्या जमिनीत हेक्टरी 110 ते 120 टन अपेक्षित उत्पादनासाठी हेक्टरी 10 टन शेणखत व उत्पादन उद्दीष्टानुसार नत्र, स्फुरद व पालाश खत मात्रा वापरावी. याबाबतची समिकरणे संमत.
कनगर
- या कंदपिकावरील सुक्षकृमींच्या व्यवस्थापनासाठी कणगराच्या दोन ओळींमध्ये झेंडू पिकाची लागवड करावी किंवा निंबोळी पेंड १०० ग्रॅम प्रति खड्डा या प्रमाणात लागवडीच्या वेळी देण्याची शिफारस.
-----------------
पशु व मत्स्य विज्ञान
- कोकण कन्याळ करडांच्या वाढीसाठी पुरक खाद्यामध्ये २० टक्के अझोला पावडर वापरण्यात यावी.
- कोंबड्यांच्या अंड्यातील कोलेस्टेरॉल व ट्रायग्लिसेरॉईड कमी करण्यासाठी त्यांच्या आहारात ३ टक्के काळे जिरे पावडरचा समावेश करावा.
- किटोसेरॉस या सुक्ष्म शेवाळाच्या अधिक उत्पादनासाठी समुद्राचे पाणी वापरुन त्यात एफ २ मीडीयाची ०.५ मिली प्रति लिटर एवढी मात्रा द्यावी.
जैवतंत्रज्ञान
- रंगपूर जंभेरी व गलगल खुंटामधील भेदभाव ओळख या करिता प्रायमर संच बीटीए - २, बीटीए - ७ व बीटीए - ८ वापरण्याची शिफारस
- व्यवसायिक केळी उतीसंवर्धन प्रयोगशाळेत मुख्य संसर्गजन्य सुक्ष्मजिवांच्या नियंत्रणासाठी कॉपर सल्फेट एेवजी समतुल्य प्रमाणात कॉपर नॅनोकण वापरण्याची शिफारस.
- नाचणी पिकासाठी ५०० जप गमा किरणोत्सर्गाच्या भागाचा वापर केल्यास चांगल्या प्रकारची विविधता निर्माण करता येते.
वनस्पती शरिरक्रिया व अजैविक ताण व्यवस्थापन
- सोयाबीन व तूर या आंतरपीक पद्धतीत पिकांची अवास्तव कायिक वाढ रोखण्यासाठी, आर्थिकदृष्ट्या किफायतशीर उत्पादनासाठी पिक फुल कळीच्या अवस्थेत असताना १००० पीपीएम तिव्रतेच्या सायकोसिल या वाढरोधक संजिवकाची फवारणी करण्यात यावी.
- सोयाबीनची अवास्तव कायिकक वाढ रोखून अधिक उत्पादन मिळविण्यासाठी पेरणीनंतर ४० दिवसांनी १००० पीपीएम तिव्रतेचे क्लोरोमीक्वाट क्लोराईड वाढ रोधक संजिवक फवारण्यात यावे.
अन्नशास्त्र व तंत्रज्ञान
- उत्तम प्रतिच्या निर्जलित केळी काप बनविण्यासाठी परिपक्व, ग्रॅंड नाईन जातीच्या केळीच्या चकत्या ०.५ टक्के ॲसकॉरबिक आम्ल व तीन टक्के मिठाच्या द्रावणात १० मिनिटे ठेवून कॅबीनेट ड्रायरमध्ये (६० अंश से. तापमानास) ८ तास वाळवावे.
- ज्वारी व ज्वारी-नाचणीचे पापड करण्यासाठी परभणी मोती या वाणाची व वसंतराव नाईक मराठवाडा कृषी विद्यापीठाने विकसित केलेल्या तंत्रज्ञानाचा अवलंब करण्यात यावा.
- उत्तम प्रतीची चिंचेची पोळी करण्यासाठी ०.५ टक्के गवार डिंकाचा वापर करण्यात यावा
बीज तंत्रज्ञान
- मुग बियाण्यात ३५ दिवसांच्या सुप्तावस्थेसाठी लागवडीनंतर ५० व ६० दिवसांनी २५० पीपीएम तिव्रतेच्या मॅलिक हायड्राझाईडच्या दोन फवारण्यात करण्यात याव्यात
काढणीपश्चित व्यवस्थापन
- डाळिंबाच्या भगवा वाणाची फळे सामान्य तापमानात १२ दिवस, शुन्य उर्जेवर आधारीत शीतकक्षामध्ये ३२ दिवस आणि शीतगृहामध्ये ५२ दिवसांपर्यंत टिकविण्यासाठी फळांना २० टक्के एस एच - ०३ लाखयुक्त मेणाच्या आवरणाची पूर्व प्रक्रिया करण्याची शिफारस करण्यात आली आहे.
- प्रक्रमनी प्रक्रीयेत तापमान ६० अंश सेल्सिअस व वायूची गती ४ मीटर प्रति सेकंद असल्यास वाळलेल्या परासारीत चिकूची भूकटी चांगल्या प्रतिची असल्याची शिफारस करण्यात आली आहे.
----------------
प्रसारित करण्यात आलेले वाण...
- शेती पिके वाण
1) ज्वारी : फुले रोहिणी (आर पी ए एल - 3)
- पश्चिम महाराष्ट्रात लागवडीसाठी प्रसारीत, पावडासाठी उपयुक्त
2) ज्वारी : फुले मधुर (आर एस एस जी व्ही - 46)
- पश्चिम महाराष्ट्रात लागवडीसाठी प्रसारीत, हुरड्यासाठी उपयुक्त
3) ज्वारी : फुले वसुंधरा ( आर एस एस एच - 50)
- गोड ज्वारीचा संकरीत वाण, पश्चिम महाराष्ट्रासाठी
4) ज्वारी : एस पी एच - 1641
- संकरीत वाण, राज्यातील खरीप क्षेत्रासाठी
- काळी बुरशी, खोड माशी, खोड किडीस प्रतिकारक्षम, उत्पादनात सरस
5) भात : पी बी एन आर - 03-2
- पेरसाळ वाण, अधिक उत्पादन, दाण्यांचा आकार लांबट
- मराठवाडा विभागात ओलीताखाली पेरसाळीसाठी
6) गहू : पीडीकेव्ही सरकार (ए के ए डब्लू - 4210-6)
- अधिक उत्पादनक्षम, गेरवा रोगास प्रतिकारक्षम
- राज्यातील बागायती उशीरा पेरणीसाठी
7) बाजरी : आदीशक्ती (डी एच बी एच - 9071)
- अधिक उत्पादनक्षम, गोसावी रोगास प्रतिकारक्षम, संकरित वाण,
- राज्यातील बाजरी पिकविण्यास योग्य क्षेत्रासाठी
8) वरई : फुले एकादशी (के ओ पी एल एम - 83)
- अधिक उत्पादनक्षम, राज्यातील उपपर्वतीय व घाट विभागात लागवडीसाठी
9) चवळी : फुले विठाई (सी पी - 05040)
- अधिक उत्पादनक्षम, पश्चिम महाराष्ट्रासाठी
10) हुलगा : फुले सकस (एस एच जी - 0628-4)
- अधिक उत्पादनक्षम, पश्चिम महाराष्ट्रातील अवर्षण प्रवण भागातील हलक्या ते मध्यम जमिनीवर लागवडीसाठी
11) उडीद : ब्लॅक गोल्ड (ए के यू - 10-1)
- अधिक उत्पादनक्षम, भुरी रोगास प्रतिकारक्षम,
विदर्भात खरिप हंगामात लागवडीसाठी
12) सुर्यफुल : फुले भास्कर (एस एस - 0808)
- अधिक उत्पादनक्षम, तेलाचे प्रमाण अधिक,
- राज्यातील कोरडवाहू क्षेत्रात खरीप हंगामात लागवडीसाठी
13) भुईमुग : फुले मोरणा (केडीजी - 123)
- अधिक उत्पादन (हेक्टरी २४.४४ क्विंटल) देणारा निमपसऱ्या वाण
- दक्षिण महाराष्ट्रात खरीप लागवडीसाठी प्रसारीत
14) कापूस : फुले यमुना (आरएचसी - 0717)
- अमेरिकन कपाशीच्या या वाणाची संपूर्ण महाराष्ट्रात लागवडीसाठी शिफारस
15) अमेरिकन कपाशी : एनएच - 635
- अधिक उत्पादन देणारा सरळ वाण, राज्यात कोरडवाहू भागात लागवडीसाठी शिफारस
- धाग्याची उच्च गुणवत्ता, रस शोषक किडी, अल्टनेरीया व जिवाणूजन्य करपा यांना सहनशिल
16) अमेरिकन कपाशी : एनएचएच - 250
- अधिक उत्पादन देणारा संकरित वाण, राज्यातील कोरडवाहू लागवडीसाठी शिफारस
- धाग्याची उच्च गुणवत्ता, रस शोषक किडी, अल्टरनेरीया व जिवाणूजन्य करपा यांना सहनशिल
- फलोत्पादन वाण
1) डाळिंब - फुले अनारदाना (म.फु.कृ.वि, राहुरी)
- महाराष्ट्रातील डाळींब लागवडीत योग्य भागासाठी प्रसारित
- गर्द लाल रंगाचे दाणे, जास्त आम्लता (4.18 टक्के), कठीण दाणे
- हेक्टरी 16.02 टन उत्पादनक्षमता, अनारदाना करण्यासाठी योग्य
2) अंजिर - फुले राजेवाडी (जेडब्लूएफ - 6) (म.फु.कृ.वि, राहुरी)
- महाराष्ट्रातील अंजिर लागवडीस योग्य भागासाठी प्रसारित
- मोठ्या आकाराची फळे, अधिक उत्पादन, गराचे प्रमाण अधिक
- गडद अंजिरी रंग
3) मिरची - परभणी मिरची (पीबीएनसी - 1) (व.ना.म.कृ.वि. परभणी)
- हिरव्या मिरचीच्या अधिक उत्पादनासाठीचा वाण
- मराठवाडा विभागात खरिप हंगामात लागवडीसाठी प्रसारित
4) लेट्युस - फुले पद्म (जीकेएल - 2) (म.फु.कृ.वि, राहुरी)
- सॅलड पानांचे अधिक उत्पादन, समृद्ध पोषणमुल्ये
- आकर्षक हिरव्या रंगाची कुरकुरीत पाने
- पश्चिम महाराष्ट्रात लागवडीसाठी प्रसारित
5) करांदा - कोकण कलिका (केकेव्हीडीबी - 1) (डॉ.बा.सा.को.कृ.वि. दापोली)
- विक्रीयोग्य अधिक उत्पादन, पिवळसर गर
- खाण्यास चविष्ट, शिजण्यास चांगला
- कोकण विभागात लागवडीसाठी प्रसारीत
----------------
प्रसारित करण्यात आलेली यंत्रे....
1) फुले कडबा कुट्टी यंत्र
- एक अश्वशक्ती सिंगल फेजवर चालणारे विद्युत मोटार चलित
- ओला चारा कुट्टी क्षमता : ज्वारी 86.4 टक्के, मका 84.15 टक्के, ऊस 91.9 टक्के
- कोरडा चारा कुट्टी क्षमता : ज्वारी 86.3 टक्के, मका 80.5 टक्के
- अल्प व मध्यम दुग्ध उत्पादक शेतकऱ्यांसाठी उपयुक्त
2) फुले पीव्हीसी भात लावणी चौकट
- 1.20 बाय 0.40 मीटर आकार, वारण्यास सोपी, हलकी, कमी खर्चाची
- चारसुत्री तंत्रज्ञानातील 15 बाय 25 से.मी. अंतरावर पूर्नलागवडीसाठी
- ब्रिकेट खतांचा वापर सुलभतेने करता येतो (हेक्टरी 62,500)
- हेक्टरी 5-6 मजूर बचत, उत्पादनात 30-35 टक्के वाढ
3) ट्रॅक्टरचलित ऊस बांधणी यंत्र
- वसंतदादा शुगर इन्स्टिट्यूट मार्फत विकसित, 50 अश्वशक्ती ट्रॅक्टरसाठी शिफारस
- 4, 5 फुटाची सलग लागवड तसेच 2.5 बाय 5 फुट जोड ओळ पद्धतीत मोठ्या बांधणीसाठी योग्य
- एका दिवसात दोन हेक्टर उसाची मोठी बांधणी करता येते.
- मनुष्यबळाच्या तुलनेत 66 टक्के, बैल औजाराद्वारेच्या तुलनेत 54 टक्के बचत
4) घडीसुलभ नारळ सोलणी यंत्र
- डॉ. बा.सा.को.कृषी विद्यापीठामार्फत विकसित
- सुलभ हाताळणी व अधिक कार्यक्षमतेसाठी शिफारस
- हातळण्यास, घडी करण्यास व वाहतूकीस सोईस्कर
5) बैलचलित खत पसरणी यंत्र
- वसंतराव नाईक मराठवाडा कृषी विद्यापीठाचे संशोधन
- शेणखत व तत्सम खते पसरविण्यासाठी उपयुक्त
- बैलगाडी म्हणूनही या यंत्राचा वापर करता येतो
- 500 किलो (अर्धा टन) क्षमता
6) हिरव्या शेंगा सोलणी यंत्र
- पं.दे.कृ.वि. अकोला यांचे संशोधन, तुरीसाठी शिफारस
- तुरीसाठी प्रति तास 25 किलो क्षमता, 70 टक्के कार्यक्षमता
- वाटाण्यासाठी प्रति तास 36 किलो क्षमता, 77 टक्के कार्यक्षमता
- एक अश्वशक्तीच्या सिंगल फेज विद्यूत मोटारवर चालते.
7) हळद काप यंत्र
- पं.दे.कृ.वि. अकोला यांचे संशोधन, विविध जाडीचे काप करता येतात
- हळद वाळविण्याचा कालावधी कमी करण्यासाठी उपयुक्त
- यंत्राची क्षमता प्रति तास 350 ते 400 किलो
- एक अश्वशक्तीच्या सिंगल फेज विद्यूत मोटारवर चालते.
8) सिताफळ गर बिज विलगीकरण यंत्र
- पं.दे.कृ.वि. अकोला यांचे सुधारीत यंत्र, चालविण्यास सुलभ
- यंत्राची क्षमता 50 किलो गर प्रति तास
- 0.5 अश्वशक्तीच्या सिंगल फेज विद्यूत मोटारवर चालते
- गर निष्कासन कार्यक्षमता 93 टक्के, गरात 75 टक्के पाकळ्या राहतात.
--------------------
महत्वाचे निर्णय
1) अवजारे व यंत्रे प्रसारित करण्यापुर्वी उद्योजक व शेतकऱ्यांच्या प्रक्षेत्रावर चाचण्या घेण्यात याव्यात.
2) शिफारस करण्यात आलेल्या अवजारांच्या किमतीचा परतावा कालावधी नमुद करण्यात यावा.
3) चारही कृषी विद्यापीठांमध्ये बौद्धिक संपदा हक्क कक्ष स्थापन करण्यात यावेत, कार्यपद्धती समान असावी.
4) पदव्युत्तर विद्यार्थ्यांचे संशोधन व प्रत्येक विभागात होणारे संशोधन यात समन्वय ठेवण्यासाठी धोरणा ठरवावे.
5) पदव्युत्तर विद्यार्थ्यांचे संशोधन जॉईंट अॅग्रेस्कोत सादर करण्यासाठी मार्गदर्शक तत्वे निश्चित करावीत.
6) लेबल क्लेम असल्याशिवाय किडनाशक, बुरशीनाशकांच्या शिफारशी मान्यतेसाठी सादर करु नयेत.
7) जिवाणूवरील शिफारशीसाठी मल्टिलोकेशन ट्रायलच्या (बहु स्थळ चाचण्या) उत्पन्नाची निरीक्षणे बंधनकारक
8) ज्या किडनाशक, बुरशीनाशकावरुन किडी, बुरशी वा जिवाणूमध्ये प्रतिकारक्षमता निर्माण झाली असेल तर असे बुरशी किंवा किडनाशक लेबल क्लेम मध्ये असले तरी वापरु नये.
9) एखाद्या शेतकऱ्याच्या वाणावर संशोधन करायचे असेल तर बियाणे संशोधन अधिकारी यांनी संबंधीत शेतकऱ्याकडून संमतीपत्र घ्यावे.
10) चिंच पीक शेतात घ्यायचे की बांधावर याबाबत चारही विद्यापीठांच्या उद्यानविद्या विभागाच्या शास्रज्ञांनी चिंच लागवड, शेतकऱ्यांच्या बागेची तपासणी करुन शिफारस करावी.
11) अजिंठा चिंचेची लागवड चारही विद्यापीठांच्या प्रक्षेत्रावर करुन ही चिंच व थायलंडची चिंच यांच्यातील न्युट्रीशन विषयक फरक तपासावा.
12) आंबा पिकावर दर वर्षी वातावरणाचा काय परिणाम होतो याबाबतचा तपशील दर वर्षी जॉईंट अॅग्रेस्कोत सादर केला जावा.
13) गारपीटीमुळे होणाऱ्या पिकांच्या नुकसानीबाबत पंचनामा करण्यासाठी मापदंड ठरविण्यासाठी एक दिवसीय बौद्धीक कार्यशाळा येत्या दोन महिन्यात पुणे कृषी महाविद्यालयात आयोजित करावी.
14) कृषी आयुक्तालयाने महाराष्ट्र राज्य वाण प्रसारण समितीची बैठक दर वर्षी सप्टेंबर, ऑक्टोबरमध्ये घ्यावी.
15) मका पिकाच्या ओलाव्याचा ताण सहन करणाऱ्या विशेष गुणधर्माचा अभ्यास करण्यात यावा
16) उसाचा हुमणी अळीसाठी प्रतिकारक वाण विकसित करावा
17) ज्वारीच्या दाण्यांवरील काळी बुरशी रोग प्रतिबंधक वाण निर्मितीसाठी म्युटेशन ब्रिडींग व रानटी वाणांचा वापर करावा
-------------
- नुकसानीचे मापदंड ठरविण्यासाठी समिती
नैसर्गिक आपत्तीमुळे सर्वाधिक नुकसान होणाऱ्या पिकांच्या नुकसानीचे विद्यापीठनिहाय, पिकनिहाय मापदंड ठरविण्यासाठी राज्य पातळीवर समिती स्थापन करण्याचा महत्वपूर्ण निर्णय यावेळी घेण्यात आला. महात्मा फुले कृषी विद्यापीठाच्या आंतरविद्याशाखा विभागाचे प्रमुख डॉ. डी. डी. पवार यांच्या अध्यक्षतेखाली डॉ. एस. बी. खरबडे, डॉ. एस. एस. वंजारी, डॉ. ठोकळ, डॉ. जे. डी. जाधव या शास्त्रज्ञांचा समावेश असलेली समिती घोषित करण्यात आली. ही समिती आता डाळींब, कांदा व गहू (राहुरी), सोयाबीन व मोसंबी (परभणी), कापुस व संत्रा (अकोला), आंबा व भात (दापोली) या पिकांसाठीचे नैसर्गिक आपत्तीने होणाऱ्या नुकसानीचे मापदंड निश्चित करणार आहे.
---------------
- तंत्रज्ञान विषयक मंजूर शिफारशी
विद्यापीठे --- शेती पिके -- नैसर्गिक साधन --- उद्यानविद्या --- पशु विज्ञान --- मुलभूत शास्त्रे --- पिक संरक्षण --- सामाजिक शास्त्रे --- अभियांत्रिकी
म.फु.कृ.वि. राहुरी --- 0 --- 22 --- 3 --- 1 --- 9 --- 6 --- 10 --- 13 --- 64
डॉ.पं.दे.कृ.वि. अकोला --- 0 --- 8 --- 8 --- 0 --- 9 --- 4 --- 4 --- 5 --- 38
व.ना.म.कृ.वि. परभणी --- 0 --- 9 --- 0 --- 1 --- 7 --- 3 --- 1 --- 2 --- 23
डॉ.बा.सा.को.कृ.वि. दापोली --- 1 --- 4 --- 5 --- 6 --- 6 --- 2 --- 5 --- 8 --- 37
एकूण --- 1 --- 43 --- 16 --- 8 --- 31 --- 15 --- 20 --- 28 --- 162
- चौकट
- अॅग्रोस्कोने मान्यता दिलेले पिक वाण व यंत्रे
विद्यापीठ --- शेती पिके वाण -- फलोत्पादन पिक वाण --- अवजारे --- एकूण
म.फु.कृ.वि. राहूरी --- 14---3 --- 3 --- 20
डॉ. पं. दे.कृ.वि. अकोला --- 2 --- 0 --- 3 --- 5
व.ना.म.कृ.वि. परभणी --- 4 --- 1 --- 1 --- 6
डॉ. बा.सा.को.कृ.वि. दापोली --- 0 --- 1 --- 1 --- 2
एकूण --- 20 --- 5 --- 8 --- 33
-------------(समाप्त)--------------
------------
कृषी विद्यापीठांचे अद्ययावत तंत्रज्ञान
-------------
संतोष डुकरे
-------------
लीड - राज्यातील चारही कृषी विद्यापीठांच्या संयुक्त संशोधन व विकास समितीची बैठक (जॉईंट ॲग्रेस्को) नुकतिच महात्मा फुले कृषी विद्यापीठ राहुरी (नगर) येथे पार पडली. तीन दिवस चाललेल्या या बैठकीत विविध संशोधनांवर विचारमंथन व शास्त्रिय तपासणी होवून कसोटीस उतरलेल्या संशोधनांची राज्यात अवलंब करण्यासाठी शिफारस करण्यात आली. मान्यता मिळेल्या तंत्रज्ञान शिफारशी, वाण व यंत्रांची ही संक्षिप्त माहिती
-------------
पिकनिहाय तंत्रज्ञान शिफारशी...
कापूस
- रस शोषणाऱ्या किडींच्या नियंत्रणासाठी ब्युप्रोफेजिन २५ टक्के एससी २० मिली प्रति १० लीटर पाण्यात मिसळून आर्थिक नुकसान पातळीनुसार १५ दिवसांच्या अंतराने दोन-तीन फवारण्यात कराव्यात.
- बिगर बीटी ककपाशीवरील रस शोषणाऱ्या किडी व बोंडअळ्यांच्या नियंत्रणासाठी संयुक्त किटकनाशकाची (क्लोरपायरीफॉस ५० टक्के, सापरमेथ्रिन ५ टक्के ईसी) किंवा (सायपरमेथ्रिन ३ टक्के, क्विनॉलफॉस २० टक्के ईसी) २० मिली प्रति १० लिटर पाणी या प्रमाणात मिसळून किडीच्या आर्थिक नुकसान पातळीनुसार पंधरा दिवसाच्या अंतराने तीन फवारण्या करण्याची शिफारस करण्यात येत आहे.
वांगी
- वांग्यावरील शेंडे व फळ पोखरणाऱ्या अळीच्या नियंत्रणासाठी संयुक्त किटकनाशक डेल्टामेथ्रीन एक टक्के, ट्रायझोफॉस ३५ टक्के ईसी २० मिली प्रति १० लीटर पाणी या प्रमाणात फुले लागणीनंतर १५ दिवसांच्या अंतराने गरजेनुसार फवारण्या करण्यात याव्यात.
भात
- पाने गुंडाळणारी अळी, हिरवे तुडतुडे, तपकिरी तुडतुडे आणि पांढऱ्या पाठीचे तुडतुडे यांच्या व्यवस्थापनासाठी यापैकी कोणत्याही किडीने आर्थिक नुकसानीची पातळी गाठल्यास थायामेथोकक्झाम २५ डब्लू जी २ ग्रॅम किंवा ट्रॉयझोफॉस ४० टक्के प्रवाही २० मिली प्रती १० मिटर पाण्यात मिसळून १५ दिवसाचे अंतराने दोन फवारण्यात करण्यात याव्यात.
मका
- खरीप मका हेक्टरी 60-70 क्विंटल उत्पादनासाठी हेक्टरी 10 टन शेणखत व उत्पादन उद्दीष्टानुसार नत्र, स्फुरद व पालाश खत मात्रा वापरावी. याबाबतची समिकरणे संमत.
आंबा
- दक्षिण कोकणात किनारपट्टी भागात हापूस आंबा बागेत आंब्याच्या पालवीचे सप्टेंबरचा ते नोव्हेंबर मध्ये तिन आठवडे अगोदर पूर्वानुमान करण्याच्या शास्त्रिय समिकरणाची शिफारस
- दक्षिण कोकणात हापूस आंबा मोहराचे १ डिसेंबर ते १५ जानेवारी या कालावधीत एक आठवडा आधी पूर्वानुमान करण्यासाठीच्या शास्त्रिय समिकरणाची शिफारस
दालचिनी
- सालीचे आणि पाने अधिक उत्पादन मिळविण्यासाठी नियमीत हंगामात तोडणीनंतर पाच फुटवे ठेवण्यात यावेत.
द्राक्ष
- हवामान बदलातच्या संदर्भात शरद सिडलेस जातीपासून दर्जेदार फळांचे अधिककक उत्पादन, रोगाचा कमी प्रादुर्भाव व जास्त आर्थिक फायद्यासाठी सप्टेंबरच्या दुसऱ्या पंधरवड्यापासून ते ऑक्टोबरच्या पहिल्या पंधरवड्यापर्यंत ६ ते ८ डोळ्यांवर गोडी छाटणी करावी.
पेरु
- घनलागवड पद्धतीमध्ये (२२ मी. व ३२ मी.) पहिल्या साडेतीन वर्षानंतर झाडांच्या योग्य वाढीसाठी, अधिक उत्पादनासाठी मे महिन्याच्या दुसऱ्या पंधरवड्यात झाडाच्या मागिल दोन हंगाम वाढीच्या ठिकाणी पुर्नछाटणी करावी.
- विदर्भातील पेरु बागेतून अल्प कालावधीत (पहिली चार वर्षे) फायदेशीर उत्पादन घेण्यासाठी पेरु कलमांची ३२ मीटर अंतरावर सुधारीत तंत्रज्ञानासह घन लागवड करावी.
संत्रा
- पश्चिम विदर्भात संत्र्याच्या अधिक व दर्जेदार उत्पादन तसेच पाण्याच्या बचतिसाठी ठिबक सिंचन पद्धतीद्वारे दररोज बाष्पोत्सर्जनाच्या ८० टक्के पाणी देण्यात यावे.
कागदी लिंबू
- पश्चिम विदर्भात कागदी लिंबूच्या अधिक व दर्जेदार उत्पादन, पाणी बचतीसाठी ठिबक सिंचन पद्धतीद्वारे दररोज बाष्पोत्सर्जनाच्या ८० टक्के पाणी देण्यात यावे.
- पश्चिम विदर्भात कागदी लिंबाचे हस्त बहारात अधिक व दर्जेदार उत्पादन आणि पाणी व खतांची बचत होण्यासाठी बाष्पोत्सर्जनाच्या ९० टक्के पाणी व शिफारशीत खत मात्रेच्या ८० टक्के (४८०ः२४०ः२४०) खते नव्याने निश्चित वेळापत्रकानुसार देण्यात यावित.
अननस
- अधिक व दर्जेदार उत्पादनासाठी माॅरिशस या जातीची पूर्व विदर्भ विभागात लागवड करण्यात यावी.
वाली
- कोकणात वाली पिकाच्या अधिक उत्पादनासाठी वेलीला जमिनीपासून ०.६० मी, १ मी व २ मी अशा तीन उंचीवर जी.आय. तार (१ मि.मी) बांधून प्लॅस्टिक सुतळीचा (२ मी.मी) आधार देण्याची तसेच प्रति हेक्टरी २० टन शेणखतासह १५० किलो नत्र, ६० किलो स्फुरद आणि ३० किलो पालाश ही मात्र देण्यात यावी.
रताळी
- अधिक उत्पादनासाठी कमला सुंदरी या जातीची पूर्व विदर्भामध्ये लागवडीसाठी शिफारस.
मेथी
- विदर्भात रब्बी हंगामात मेथीची को - २ या वाणाची हिरव्या पालेभाजीचे अधिक उत्पादन व आर्थिक नफा मिळविण्यासाठी लागवडीची शिफारस.
कांदा
- खरीप कांदा वाणांची बिजोत्पादन क्षमता परिणामकारक वाढविण्यासाठी, चिंगळी तंत्रज्ञानाद्वारे उत्पादित करुन अडीच महिने साठवण केलेला कांदा गोटाची १५ नोव्हेंबरला लागवड करुन ६० दिवसांनी सेंद्रीय पदार्थाचे (ऊस पाचट ०.५ किलोग्रॅम प्रती चौरस मिटर) आच्छादन करण्यात यावे.
जरबेरा
- कोकणात जरबेरा पिकापासून अधिक फुलांचे उत्पादन मिळविण्यासाठी जरबेरा पिकाची नैसर्गिक वायु विजन असलेल्या हरित गृहामध्ये लागवड करावी.
औषधी वनस्पती
- तुर पिकासोबत आंतरपीक पद्धतीत अधिक उत्पादन व आर्थिक मिळकतीसाठी तूरीच्या दोन ओळीत १२० सेंटिमिटर अंतर ठेवून सफेद मुसळी व काळमेघ (ओळीतील अंतर ३० सेमी) या औषधी वनस्पतींची १ः३ प्रमाणात लागवड करण्याची शिफारस.
केळी
- मध्यम खोल काळ्या जमिनीत हेक्टरी 110 ते 120 टन अपेक्षित उत्पादनासाठी हेक्टरी 10 टन शेणखत व उत्पादन उद्दीष्टानुसार नत्र, स्फुरद व पालाश खत मात्रा वापरावी. याबाबतची समिकरणे संमत.
कनगर
- या कंदपिकावरील सुक्षकृमींच्या व्यवस्थापनासाठी कणगराच्या दोन ओळींमध्ये झेंडू पिकाची लागवड करावी किंवा निंबोळी पेंड १०० ग्रॅम प्रति खड्डा या प्रमाणात लागवडीच्या वेळी देण्याची शिफारस.
-----------------
पशु व मत्स्य विज्ञान
- कोकण कन्याळ करडांच्या वाढीसाठी पुरक खाद्यामध्ये २० टक्के अझोला पावडर वापरण्यात यावी.
- कोंबड्यांच्या अंड्यातील कोलेस्टेरॉल व ट्रायग्लिसेरॉईड कमी करण्यासाठी त्यांच्या आहारात ३ टक्के काळे जिरे पावडरचा समावेश करावा.
- किटोसेरॉस या सुक्ष्म शेवाळाच्या अधिक उत्पादनासाठी समुद्राचे पाणी वापरुन त्यात एफ २ मीडीयाची ०.५ मिली प्रति लिटर एवढी मात्रा द्यावी.
जैवतंत्रज्ञान
- रंगपूर जंभेरी व गलगल खुंटामधील भेदभाव ओळख या करिता प्रायमर संच बीटीए - २, बीटीए - ७ व बीटीए - ८ वापरण्याची शिफारस
- व्यवसायिक केळी उतीसंवर्धन प्रयोगशाळेत मुख्य संसर्गजन्य सुक्ष्मजिवांच्या नियंत्रणासाठी कॉपर सल्फेट एेवजी समतुल्य प्रमाणात कॉपर नॅनोकण वापरण्याची शिफारस.
- नाचणी पिकासाठी ५०० जप गमा किरणोत्सर्गाच्या भागाचा वापर केल्यास चांगल्या प्रकारची विविधता निर्माण करता येते.
वनस्पती शरिरक्रिया व अजैविक ताण व्यवस्थापन
- सोयाबीन व तूर या आंतरपीक पद्धतीत पिकांची अवास्तव कायिक वाढ रोखण्यासाठी, आर्थिकदृष्ट्या किफायतशीर उत्पादनासाठी पिक फुल कळीच्या अवस्थेत असताना १००० पीपीएम तिव्रतेच्या सायकोसिल या वाढरोधक संजिवकाची फवारणी करण्यात यावी.
- सोयाबीनची अवास्तव कायिकक वाढ रोखून अधिक उत्पादन मिळविण्यासाठी पेरणीनंतर ४० दिवसांनी १००० पीपीएम तिव्रतेचे क्लोरोमीक्वाट क्लोराईड वाढ रोधक संजिवक फवारण्यात यावे.
अन्नशास्त्र व तंत्रज्ञान
- उत्तम प्रतिच्या निर्जलित केळी काप बनविण्यासाठी परिपक्व, ग्रॅंड नाईन जातीच्या केळीच्या चकत्या ०.५ टक्के ॲसकॉरबिक आम्ल व तीन टक्के मिठाच्या द्रावणात १० मिनिटे ठेवून कॅबीनेट ड्रायरमध्ये (६० अंश से. तापमानास) ८ तास वाळवावे.
- ज्वारी व ज्वारी-नाचणीचे पापड करण्यासाठी परभणी मोती या वाणाची व वसंतराव नाईक मराठवाडा कृषी विद्यापीठाने विकसित केलेल्या तंत्रज्ञानाचा अवलंब करण्यात यावा.
- उत्तम प्रतीची चिंचेची पोळी करण्यासाठी ०.५ टक्के गवार डिंकाचा वापर करण्यात यावा
बीज तंत्रज्ञान
- मुग बियाण्यात ३५ दिवसांच्या सुप्तावस्थेसाठी लागवडीनंतर ५० व ६० दिवसांनी २५० पीपीएम तिव्रतेच्या मॅलिक हायड्राझाईडच्या दोन फवारण्यात करण्यात याव्यात
काढणीपश्चित व्यवस्थापन
- डाळिंबाच्या भगवा वाणाची फळे सामान्य तापमानात १२ दिवस, शुन्य उर्जेवर आधारीत शीतकक्षामध्ये ३२ दिवस आणि शीतगृहामध्ये ५२ दिवसांपर्यंत टिकविण्यासाठी फळांना २० टक्के एस एच - ०३ लाखयुक्त मेणाच्या आवरणाची पूर्व प्रक्रिया करण्याची शिफारस करण्यात आली आहे.
- प्रक्रमनी प्रक्रीयेत तापमान ६० अंश सेल्सिअस व वायूची गती ४ मीटर प्रति सेकंद असल्यास वाळलेल्या परासारीत चिकूची भूकटी चांगल्या प्रतिची असल्याची शिफारस करण्यात आली आहे.
----------------
प्रसारित करण्यात आलेले वाण...
- शेती पिके वाण
1) ज्वारी : फुले रोहिणी (आर पी ए एल - 3)
- पश्चिम महाराष्ट्रात लागवडीसाठी प्रसारीत, पावडासाठी उपयुक्त
2) ज्वारी : फुले मधुर (आर एस एस जी व्ही - 46)
- पश्चिम महाराष्ट्रात लागवडीसाठी प्रसारीत, हुरड्यासाठी उपयुक्त
3) ज्वारी : फुले वसुंधरा ( आर एस एस एच - 50)
- गोड ज्वारीचा संकरीत वाण, पश्चिम महाराष्ट्रासाठी
4) ज्वारी : एस पी एच - 1641
- संकरीत वाण, राज्यातील खरीप क्षेत्रासाठी
- काळी बुरशी, खोड माशी, खोड किडीस प्रतिकारक्षम, उत्पादनात सरस
5) भात : पी बी एन आर - 03-2
- पेरसाळ वाण, अधिक उत्पादन, दाण्यांचा आकार लांबट
- मराठवाडा विभागात ओलीताखाली पेरसाळीसाठी
6) गहू : पीडीकेव्ही सरकार (ए के ए डब्लू - 4210-6)
- अधिक उत्पादनक्षम, गेरवा रोगास प्रतिकारक्षम
- राज्यातील बागायती उशीरा पेरणीसाठी
7) बाजरी : आदीशक्ती (डी एच बी एच - 9071)
- अधिक उत्पादनक्षम, गोसावी रोगास प्रतिकारक्षम, संकरित वाण,
- राज्यातील बाजरी पिकविण्यास योग्य क्षेत्रासाठी
8) वरई : फुले एकादशी (के ओ पी एल एम - 83)
- अधिक उत्पादनक्षम, राज्यातील उपपर्वतीय व घाट विभागात लागवडीसाठी
9) चवळी : फुले विठाई (सी पी - 05040)
- अधिक उत्पादनक्षम, पश्चिम महाराष्ट्रासाठी
10) हुलगा : फुले सकस (एस एच जी - 0628-4)
- अधिक उत्पादनक्षम, पश्चिम महाराष्ट्रातील अवर्षण प्रवण भागातील हलक्या ते मध्यम जमिनीवर लागवडीसाठी
11) उडीद : ब्लॅक गोल्ड (ए के यू - 10-1)
- अधिक उत्पादनक्षम, भुरी रोगास प्रतिकारक्षम,
विदर्भात खरिप हंगामात लागवडीसाठी
12) सुर्यफुल : फुले भास्कर (एस एस - 0808)
- अधिक उत्पादनक्षम, तेलाचे प्रमाण अधिक,
- राज्यातील कोरडवाहू क्षेत्रात खरीप हंगामात लागवडीसाठी
13) भुईमुग : फुले मोरणा (केडीजी - 123)
- अधिक उत्पादन (हेक्टरी २४.४४ क्विंटल) देणारा निमपसऱ्या वाण
- दक्षिण महाराष्ट्रात खरीप लागवडीसाठी प्रसारीत
14) कापूस : फुले यमुना (आरएचसी - 0717)
- अमेरिकन कपाशीच्या या वाणाची संपूर्ण महाराष्ट्रात लागवडीसाठी शिफारस
15) अमेरिकन कपाशी : एनएच - 635
- अधिक उत्पादन देणारा सरळ वाण, राज्यात कोरडवाहू भागात लागवडीसाठी शिफारस
- धाग्याची उच्च गुणवत्ता, रस शोषक किडी, अल्टनेरीया व जिवाणूजन्य करपा यांना सहनशिल
16) अमेरिकन कपाशी : एनएचएच - 250
- अधिक उत्पादन देणारा संकरित वाण, राज्यातील कोरडवाहू लागवडीसाठी शिफारस
- धाग्याची उच्च गुणवत्ता, रस शोषक किडी, अल्टरनेरीया व जिवाणूजन्य करपा यांना सहनशिल
- फलोत्पादन वाण
1) डाळिंब - फुले अनारदाना (म.फु.कृ.वि, राहुरी)
- महाराष्ट्रातील डाळींब लागवडीत योग्य भागासाठी प्रसारित
- गर्द लाल रंगाचे दाणे, जास्त आम्लता (4.18 टक्के), कठीण दाणे
- हेक्टरी 16.02 टन उत्पादनक्षमता, अनारदाना करण्यासाठी योग्य
2) अंजिर - फुले राजेवाडी (जेडब्लूएफ - 6) (म.फु.कृ.वि, राहुरी)
- महाराष्ट्रातील अंजिर लागवडीस योग्य भागासाठी प्रसारित
- मोठ्या आकाराची फळे, अधिक उत्पादन, गराचे प्रमाण अधिक
- गडद अंजिरी रंग
3) मिरची - परभणी मिरची (पीबीएनसी - 1) (व.ना.म.कृ.वि. परभणी)
- हिरव्या मिरचीच्या अधिक उत्पादनासाठीचा वाण
- मराठवाडा विभागात खरिप हंगामात लागवडीसाठी प्रसारित
4) लेट्युस - फुले पद्म (जीकेएल - 2) (म.फु.कृ.वि, राहुरी)
- सॅलड पानांचे अधिक उत्पादन, समृद्ध पोषणमुल्ये
- आकर्षक हिरव्या रंगाची कुरकुरीत पाने
- पश्चिम महाराष्ट्रात लागवडीसाठी प्रसारित
5) करांदा - कोकण कलिका (केकेव्हीडीबी - 1) (डॉ.बा.सा.को.कृ.वि. दापोली)
- विक्रीयोग्य अधिक उत्पादन, पिवळसर गर
- खाण्यास चविष्ट, शिजण्यास चांगला
- कोकण विभागात लागवडीसाठी प्रसारीत
----------------
प्रसारित करण्यात आलेली यंत्रे....
1) फुले कडबा कुट्टी यंत्र
- एक अश्वशक्ती सिंगल फेजवर चालणारे विद्युत मोटार चलित
- ओला चारा कुट्टी क्षमता : ज्वारी 86.4 टक्के, मका 84.15 टक्के, ऊस 91.9 टक्के
- कोरडा चारा कुट्टी क्षमता : ज्वारी 86.3 टक्के, मका 80.5 टक्के
- अल्प व मध्यम दुग्ध उत्पादक शेतकऱ्यांसाठी उपयुक्त
2) फुले पीव्हीसी भात लावणी चौकट
- 1.20 बाय 0.40 मीटर आकार, वारण्यास सोपी, हलकी, कमी खर्चाची
- चारसुत्री तंत्रज्ञानातील 15 बाय 25 से.मी. अंतरावर पूर्नलागवडीसाठी
- ब्रिकेट खतांचा वापर सुलभतेने करता येतो (हेक्टरी 62,500)
- हेक्टरी 5-6 मजूर बचत, उत्पादनात 30-35 टक्के वाढ
3) ट्रॅक्टरचलित ऊस बांधणी यंत्र
- वसंतदादा शुगर इन्स्टिट्यूट मार्फत विकसित, 50 अश्वशक्ती ट्रॅक्टरसाठी शिफारस
- 4, 5 फुटाची सलग लागवड तसेच 2.5 बाय 5 फुट जोड ओळ पद्धतीत मोठ्या बांधणीसाठी योग्य
- एका दिवसात दोन हेक्टर उसाची मोठी बांधणी करता येते.
- मनुष्यबळाच्या तुलनेत 66 टक्के, बैल औजाराद्वारेच्या तुलनेत 54 टक्के बचत
4) घडीसुलभ नारळ सोलणी यंत्र
- डॉ. बा.सा.को.कृषी विद्यापीठामार्फत विकसित
- सुलभ हाताळणी व अधिक कार्यक्षमतेसाठी शिफारस
- हातळण्यास, घडी करण्यास व वाहतूकीस सोईस्कर
5) बैलचलित खत पसरणी यंत्र
- वसंतराव नाईक मराठवाडा कृषी विद्यापीठाचे संशोधन
- शेणखत व तत्सम खते पसरविण्यासाठी उपयुक्त
- बैलगाडी म्हणूनही या यंत्राचा वापर करता येतो
- 500 किलो (अर्धा टन) क्षमता
6) हिरव्या शेंगा सोलणी यंत्र
- पं.दे.कृ.वि. अकोला यांचे संशोधन, तुरीसाठी शिफारस
- तुरीसाठी प्रति तास 25 किलो क्षमता, 70 टक्के कार्यक्षमता
- वाटाण्यासाठी प्रति तास 36 किलो क्षमता, 77 टक्के कार्यक्षमता
- एक अश्वशक्तीच्या सिंगल फेज विद्यूत मोटारवर चालते.
7) हळद काप यंत्र
- पं.दे.कृ.वि. अकोला यांचे संशोधन, विविध जाडीचे काप करता येतात
- हळद वाळविण्याचा कालावधी कमी करण्यासाठी उपयुक्त
- यंत्राची क्षमता प्रति तास 350 ते 400 किलो
- एक अश्वशक्तीच्या सिंगल फेज विद्यूत मोटारवर चालते.
8) सिताफळ गर बिज विलगीकरण यंत्र
- पं.दे.कृ.वि. अकोला यांचे सुधारीत यंत्र, चालविण्यास सुलभ
- यंत्राची क्षमता 50 किलो गर प्रति तास
- 0.5 अश्वशक्तीच्या सिंगल फेज विद्यूत मोटारवर चालते
- गर निष्कासन कार्यक्षमता 93 टक्के, गरात 75 टक्के पाकळ्या राहतात.
--------------------
महत्वाचे निर्णय
1) अवजारे व यंत्रे प्रसारित करण्यापुर्वी उद्योजक व शेतकऱ्यांच्या प्रक्षेत्रावर चाचण्या घेण्यात याव्यात.
2) शिफारस करण्यात आलेल्या अवजारांच्या किमतीचा परतावा कालावधी नमुद करण्यात यावा.
3) चारही कृषी विद्यापीठांमध्ये बौद्धिक संपदा हक्क कक्ष स्थापन करण्यात यावेत, कार्यपद्धती समान असावी.
4) पदव्युत्तर विद्यार्थ्यांचे संशोधन व प्रत्येक विभागात होणारे संशोधन यात समन्वय ठेवण्यासाठी धोरणा ठरवावे.
5) पदव्युत्तर विद्यार्थ्यांचे संशोधन जॉईंट अॅग्रेस्कोत सादर करण्यासाठी मार्गदर्शक तत्वे निश्चित करावीत.
6) लेबल क्लेम असल्याशिवाय किडनाशक, बुरशीनाशकांच्या शिफारशी मान्यतेसाठी सादर करु नयेत.
7) जिवाणूवरील शिफारशीसाठी मल्टिलोकेशन ट्रायलच्या (बहु स्थळ चाचण्या) उत्पन्नाची निरीक्षणे बंधनकारक
8) ज्या किडनाशक, बुरशीनाशकावरुन किडी, बुरशी वा जिवाणूमध्ये प्रतिकारक्षमता निर्माण झाली असेल तर असे बुरशी किंवा किडनाशक लेबल क्लेम मध्ये असले तरी वापरु नये.
9) एखाद्या शेतकऱ्याच्या वाणावर संशोधन करायचे असेल तर बियाणे संशोधन अधिकारी यांनी संबंधीत शेतकऱ्याकडून संमतीपत्र घ्यावे.
10) चिंच पीक शेतात घ्यायचे की बांधावर याबाबत चारही विद्यापीठांच्या उद्यानविद्या विभागाच्या शास्रज्ञांनी चिंच लागवड, शेतकऱ्यांच्या बागेची तपासणी करुन शिफारस करावी.
11) अजिंठा चिंचेची लागवड चारही विद्यापीठांच्या प्रक्षेत्रावर करुन ही चिंच व थायलंडची चिंच यांच्यातील न्युट्रीशन विषयक फरक तपासावा.
12) आंबा पिकावर दर वर्षी वातावरणाचा काय परिणाम होतो याबाबतचा तपशील दर वर्षी जॉईंट अॅग्रेस्कोत सादर केला जावा.
13) गारपीटीमुळे होणाऱ्या पिकांच्या नुकसानीबाबत पंचनामा करण्यासाठी मापदंड ठरविण्यासाठी एक दिवसीय बौद्धीक कार्यशाळा येत्या दोन महिन्यात पुणे कृषी महाविद्यालयात आयोजित करावी.
14) कृषी आयुक्तालयाने महाराष्ट्र राज्य वाण प्रसारण समितीची बैठक दर वर्षी सप्टेंबर, ऑक्टोबरमध्ये घ्यावी.
15) मका पिकाच्या ओलाव्याचा ताण सहन करणाऱ्या विशेष गुणधर्माचा अभ्यास करण्यात यावा
16) उसाचा हुमणी अळीसाठी प्रतिकारक वाण विकसित करावा
17) ज्वारीच्या दाण्यांवरील काळी बुरशी रोग प्रतिबंधक वाण निर्मितीसाठी म्युटेशन ब्रिडींग व रानटी वाणांचा वापर करावा
-------------
- नुकसानीचे मापदंड ठरविण्यासाठी समिती
नैसर्गिक आपत्तीमुळे सर्वाधिक नुकसान होणाऱ्या पिकांच्या नुकसानीचे विद्यापीठनिहाय, पिकनिहाय मापदंड ठरविण्यासाठी राज्य पातळीवर समिती स्थापन करण्याचा महत्वपूर्ण निर्णय यावेळी घेण्यात आला. महात्मा फुले कृषी विद्यापीठाच्या आंतरविद्याशाखा विभागाचे प्रमुख डॉ. डी. डी. पवार यांच्या अध्यक्षतेखाली डॉ. एस. बी. खरबडे, डॉ. एस. एस. वंजारी, डॉ. ठोकळ, डॉ. जे. डी. जाधव या शास्त्रज्ञांचा समावेश असलेली समिती घोषित करण्यात आली. ही समिती आता डाळींब, कांदा व गहू (राहुरी), सोयाबीन व मोसंबी (परभणी), कापुस व संत्रा (अकोला), आंबा व भात (दापोली) या पिकांसाठीचे नैसर्गिक आपत्तीने होणाऱ्या नुकसानीचे मापदंड निश्चित करणार आहे.
---------------
- तंत्रज्ञान विषयक मंजूर शिफारशी
विद्यापीठे --- शेती पिके -- नैसर्गिक साधन --- उद्यानविद्या --- पशु विज्ञान --- मुलभूत शास्त्रे --- पिक संरक्षण --- सामाजिक शास्त्रे --- अभियांत्रिकी
म.फु.कृ.वि. राहुरी --- 0 --- 22 --- 3 --- 1 --- 9 --- 6 --- 10 --- 13 --- 64
डॉ.पं.दे.कृ.वि. अकोला --- 0 --- 8 --- 8 --- 0 --- 9 --- 4 --- 4 --- 5 --- 38
व.ना.म.कृ.वि. परभणी --- 0 --- 9 --- 0 --- 1 --- 7 --- 3 --- 1 --- 2 --- 23
डॉ.बा.सा.को.कृ.वि. दापोली --- 1 --- 4 --- 5 --- 6 --- 6 --- 2 --- 5 --- 8 --- 37
एकूण --- 1 --- 43 --- 16 --- 8 --- 31 --- 15 --- 20 --- 28 --- 162
- चौकट
- अॅग्रोस्कोने मान्यता दिलेले पिक वाण व यंत्रे
विद्यापीठ --- शेती पिके वाण -- फलोत्पादन पिक वाण --- अवजारे --- एकूण
म.फु.कृ.वि. राहूरी --- 14---3 --- 3 --- 20
डॉ. पं. दे.कृ.वि. अकोला --- 2 --- 0 --- 3 --- 5
व.ना.म.कृ.वि. परभणी --- 4 --- 1 --- 1 --- 6
डॉ. बा.सा.को.कृ.वि. दापोली --- 0 --- 1 --- 1 --- 2
एकूण --- 20 --- 5 --- 8 --- 33
-------------(समाप्त)--------------
No comments:
Post a Comment