मॉन्सून यंदा 95 टक्के !

पुणे (प्रतिनिधी) ः देशात यंदा नैऋत्य मोसमी वाऱ्यांपासून (मॉन्सून) जून ते सप्टेंबर या कालावधीत सरासरीच्या 95 टक्के पाऊस पडण्याचा अंदाज भारतीय हवामानशास्त्र विभागाने (आयएमडी) व्यक्त केला आहे. सरासरीएवढा (96 ते 104 टक्के) पाऊस पडण्याची शक्‍यता सर्वाधिक 33 टक्के असून सरासरीहून कमी (90 ते 96 टक्के) पाऊस पडण्याची शक्‍यता 33 टक्के असल्याचे हवामान खात्याने स्पष्ट केले आहे. सरासरीहून अधिक पावसाची शक्‍यता नगण्य आहे.

उत्तर अटलांटिक व उत्तर पॅसिफिक महासागरांच्या पृष्ठभागाचे डिसेंबर व जानेवारी महिन्यातील तापमान, हिंदी महासागराच्या विषुववृत्ताजवळील पृष्ठभागाचे फेब्रुवारी व मार्च महिन्यातील तापमान, पुर्व आशियातील फेब्रुवारी व मार्च महिन्यातील समुद्रसपाटीवरील हवेचा दाब, वायव्य युरोपमधील भूपृष्ठावरील हवेचे जानेवारी महिन्यातील तापमान व विषुववृत्तीय भागातील पॅसिफिक महासागरातील उष्ण पाण्याचे प्रमाण या घटकांना प्रमाण ठेवून हा अंदाज व्यक्त करण्यात आला आहे. हवामान खात्यामार्फत मॉन्सूनचा दुसऱ्या टप्प्यातील अंदाज जून मध्ये व्यक्त करण्यात येणार आहे.

आयएमडीने यंदा एकाच वेळी वेगवेगळ्या मॉडेलचे वेगवेगळे अंदाज जाहिर केले आहेत. यापैकी मॉन्सून मिशन मॉडेलनुसार सरासरीच्या 96 टक्के तर हंगामी हवामान अंदाज मॉडेलनुसार सरासरीच्या 88 टक्के पाऊस पडण्याचा अंदाज व्यक्त करण्यात आला आहे. अर्थात हे दोन्ही अंदाज प्रायोगिक असल्याचे हवामान खात्याने स्पष्ट केले आहे. या अंदाजात पाच टक्के कमी अधिक फरक होण्याची शक्‍यता गृहीत धरण्यात आली आहे. देशाची मॉन्सूनची जून ते सप्टेंबर या कालावधीची सरासरी (वर्ष 1951 ते 2000) 89 सेंटीमिटर आहे.

*चौकट
- एल निनोच्या प्रभावाचाही धोका
यंदाच्या मॉन्सूनवर एल निनो चा परिणाम होण्याची 60 टक्के शक्‍यता हवामानशास्त्र विभागाने व्यक्त केली आहे. हिंदी महासागर व पॅसिफिक महासागराच्या विषुववृत्ताजवळील भागातील पाण्याच्या पृष्ठभागाच्या वाढलेल्या तापमानावरुन हा निष्कर्ष काढण्यात आला आहे. एकंदरीत लक्षणे पाहता एल निनोचा मॉन्सूनवरील प्रभाव वाढण्याची चिन्हे आहेत. या दृष्टीने हिंदी व पॅसिफिक या दोन्ही महासागरांच्या विषुववृत्तीय भागातील पृष्ठभागीय स्थितीचे काळजीपुर्वक अवलोकन करण्यात येत असल्याचे हवामान खात्याने स्पष्ट केले आहे.

- मॉन्सूनच्या आगमनाबाबत अनभिज्ञता
दरम्यान, मॉन्सूनच्या पावसाचा अंदाज व्यक्त करण्यात आला असला तरी मॉन्सून देशात कधी दाखल होणार याबाबत एवढ्यात अंदाज व्यक्त करण्यात हवामान खात्याच्या वरिष्ठ सुत्रांनी असमर्थता व्यक्त केली. याबाबत विचारणा केली असता सध्या प्रसिद्ध करण्यात आलेल्या अंदाजाएवढीच माहिती सांगता येईल, मॉन्सूनच्या आगमनाबाबत काहीही सांगता येणार नाही, असे सांगण्यात आले. विशेष म्हणजे दक्षिण आशियायी हवामान अंदाज मंचानेही मॉन्सूनचा अंदाज व्यक्त करताना त्याचे आगमन वा खंडाबाबत काहीही भाष्य केलेले नाही.

*चौकट
हवामान खात्याचा अंदाज (95 टक्के)
मॉन्सून पावसाचे प्रमाण ---- शक्‍यता
110 टक्‍क्‍यांहून अधिक --- 1 टक्के
104 ते 110 टक्के --- 8 टक्के
96 ते 104 टक्के --- 35 टक्के
90 ते 96 टक्के --- 33 टक्के
90 टक्‍क्‍यांहून कमी --- 23 टक्के
----------------
मॉन्सुन मिशन मॉडेलचा अंदाज (96 टक्के)
मॉन्सून पावसाचे प्रमाण ---- शक्‍यता
110 टक्‍क्‍यांहून अधिक --- 17 टक्के
104 ते 110 टक्के --- 6 टक्के
96 ते 104 टक्के --- 24 टक्के
90 ते 96 टक्के --- 20 टक्के
90 टक्‍क्‍यांहून कमी --- 33 टक्के
-------------------------