खरिप पिकांच्या पेरणीने सरासरी गाठली

सर्वाधिक 41 लाख हेक्‍टरवर कापूस; अद्यापही 15 लाख हेक्‍टर नापेर

पुणे (प्रतिनिधी) ः पावसाळ्याचे पहिले दोन महिने वरुणराजाने पाठ फिरवल्याने राज्याचा खरीप हंगाम पूर्णतः वाया जाण्याचा धोका उद्भवला होता. मात्र गेल्या महिनाभरात झालेल्या पावसाने थोडाफार दिलासा मिळाला असून पेरणीने ऑगस्टअखेर कशीबशी सरासरी गाठली आहे. खरिप पिकांच्या सरासरी एक कोटी 34 लाख 70 हजार हेक्‍टर क्षेत्रापैकी सुमारे एक कोटी 30 लाख 24 हजार हेक्‍टरवर (97 टक्के) पेरणी झाली आहे. यात सर्वाधिक 41 लाख हेक्‍टरवर कापूस तर 37 लाख 47 हजार हेक्‍टरवर सोयाबीनचा पेरा झाला आहे. मात्र पेरणीचे उद्दीष्ट व सर्वाधिक पेरणीशी तुलना करता अद्यापही खरीपाचे सुमारे 15 लाख हेक्‍टर क्षेत्र नापेर आहे.

गेल्या आठ दहा दिवसात राज्याच्या बहुतेक भागात चांगला पाऊस झाल्याने खरीपाच्या पेरण्या अंतिम टप्प्यात आहेत. भात, नागलीची पेरणी चालू आठवड्यात पूर्ण होण्याची शक्‍यता आहे. बहुतांश भागात ज्वारी, बाजरी, मका, तूर, मुग, उडीद, सोयाबीन व कापूस पिके वाढीच्या ते फुलोऱ्याच्या अवस्थेत आहेत. वाढीच्या अवस्थेतील पिकांमध्ये कोळपणीची, खुरपणीची कामे सुरु असून पेरणी झालेल्या पिकांना वाढीसाठी पावसाची गरज आहे.

- कापूस वाढला, सोयाबीन घटले
कापूस वगळता सर्वच पिकांच्या पेरणीत गेल्या खरीपाहून लक्षणिय घट झाली आहे. चालू खरिपाचा पेरा गेल्या खरिपाहून तब्बल 10 लाख हेक्‍टरने कमी आहे. गेल्या खरिपात राज्यात प्रथमच सोयाबीनचे क्षेत्र कापसाहून अधिक वाढले होते. त्या वेळी सोयाबीनची 39 लाख चार हजार 500 हेक्‍टरवर तर कापसाची 38 लाख 68 हजार 200 हेक्‍टरवर पेरणी झाली होती. यंदा मात्र सोयाबीनच्या क्षेत्रात घट झाली असून कापसाने पुन्हा एकदा आघाडी घेतली आहे. आत्तापर्यंत सोयाबीनची 37 लाख 48 हजार 300 हेक्‍टर तर कापसाची 41 लाख 21 हजार 200 हेक्‍टरवर पेरणी झाली आहे.

- पुणे, कोल्हापूरात मोठा फटका
खरिप पिक पेरण्यांच्या विभागनिहाय स्थितीत पुणे व कोल्हापूर विभागाला सर्वाधिक फटका बसल्याचे चित्र आहे. कोल्हापूरमध्ये सात लाख 15 हजार 300 हेक्‍टर (77 टक्के) तर पुण्यात पाच लाख 87 हजार 100 हेक्‍टरवर (80) टक्के पेरणी झाली आहे. याशिवाय कोकणात चार लाख 29 हजार 300 (85 टक्के), नाशिक विभागात 19 लाख 33 हजार 700 (94 टक्के), अमरावती विभागात 31 लाख 31 हजार (96 टक्के), नागपूर विभागात 17 लाख 70 हजार 800 हेक्‍टर (97 टक्के), लातूर विभागात 25 लाख 26 हजार 400 हेक्‍टर (103 टक्के) तर औरंगाबाद विभागात 19 लाख 30 हजार 100 हेक्‍टरवर (113 टक्के) पेरणी झाली आहे.

- सोलापूरात खरीप पेरणीत दुपटीने वाढ
सोलापूर जिल्हा हा वर्षानुवर्षे रब्बीचा जिल्हा समजला जातो. यंदा मात्र या जिल्ह्याची खरिपाकडे वाटचाल सुरु असल्याचे चित्र आहे. जिल्ह्याचे खरीपाचे सरासरी क्षेत्र अवघे 91 हजार हेक्‍टर आहे. यंदा मात्र आत्तापर्यंत तब्बल एक लाख 33 हजार 300 हेक्‍टरवर (212 टक्के) पेरणी झाली आहे. यात सर्वाधिक 38 हजार हेक्‍टरवर सोयाबीन, 30 हजार 300 हेक्‍टर बाजरी, 27 हजार 100 हेक्‍टरवर मका, 14 हजार 100 हेक्‍टरवर उडीद, 12 हजार 300 हेक्‍टरवर सुर्यफुल, 7 हजार 800 हेक्‍टरवर मुग, पाच हजार हेक्‍टरवर भुईमुग, तीन हजार 600 हेक्‍टर क्षेत्रावर कापूस, 300 हेक्‍टरवर ज्वारी, 200 हेक्‍टर तीळ व इतर पिकांची पेरणी झाली आहे.

- किड रोगांचा प्रादुर्भाव सुरु
पेरणी झालेल्या पिकांपैकी वाढीच्या अवस्थेत असलेल्या पिकांवर किड व रोगांचा प्रादुर्भाव होण्यास सुरवात झाली आहे. सध्या हा प्रादुर्भाव अल्प प्रमाणात, नुकसान पातळीहून कमी व नियंत्रणात असल्याचा दावा कृषी विभागाने केला आहे. कोकणात भातावर कडा करपा, अमरावती विभागात कापसावर रस शोषणारे किटक, अळी, सोयाबीनवर उंट अळी, लातूर विभागात सोयाबीनवर पाने गुंडाळणारी व पाने खाणारी अळी, नागपूर विभागात भातावर गादमाशी व कडाकरपा आणि सोयाबीनवर स्पोडोप्टेरा अळी व गर्डल बीटल या किडींचा प्रादुर्भाव दिसून आला आहे.
---------------
पिकनिहाय पेरणी
पिक --- पेरणी (हेक्‍टर) --- सरासरीच्या तुलनेत टक्केवारी
भात --- 13,67,800 --- 92
ज्वारी --- 4,43,100 --- 39
बाजरी --- 6,07,100 --- 54
नाचणी --- 85,900 --- 68
मका --- 7,60,600 --- 127
तूर --- 10,24,300 --- 90
मुग --- 2,73,900 --- 52
उडीद --- 2,15,700 --- 49
भुईमुग --- 1,76,200 --- 60
तीळ --- 18,800 --- 27
कारळे --- 13,400 --- 32
सुर्यफुल --- 20,800 --- 21
सोयाबीन --- 37,48,300 --- 134
कापूस --- 41,21,200 --- 123
---------------
जिल्हानिहाय पेरणी
जिल्हा --- पेरणी (हेक्‍टर) --- सरासरीच्या तुलनेत टक्केवारी
ठाणे --- 1,56,800 --- 88
रायगड --- 1,26,500 --- 89
रत्नागिरी --- 82,900 --- 97
सिंधुदुर्ग --- 63,000 --- 77
नाशिक --- 5,24,400 --- 88
धुळे --- 4,20,500 --- 108
नंदुरबार --- 2,51,000 --- 105
जळगाव --- 7,37,900 --- 90
नगर --- 2,80,100 --- 68
पुणे --- 1,13,600 --- 49
सोलापूर --- 1,93,300 --- 212
सातारा --- 2,22,900 --- 70
सांगली --- 2,67,900 --- 82
कोल्हापूर --- 2,24,500 --- 81
औरंगाबाद --- 6,39,900 --- 106
जालना --- 5,19,700 --- 96
बीड --- 7,70,500 --- 137
लातूर --- 5,60,300 --- 109
उस्मानाबाद --- 3,92,100 --- 113
नांदेड --- 6,83,600 --- 93
परभणी --- 5,04,000 --- 97
हिंगोली --- 3,86,400 --- 117
बुलडाणा --- 7,39,300 --- 99
अकोला --- 4,39,600 --- 91
वाशिम --- 4,02,500 --- 94
अमरावती --- 6,73,300 --- 94
यवतमाळ --- 8,76,300 --- 97
वर्धा --- 3,99,700 --- 102
नागपूर --- 4,59,600 --- 95
भंडारा --- 1,89,200 --- 97
गोंदिया --- 1,93,800 --- 101
चंद्रपूर --- 3,61,600 --- 90
गडचिरोली --- 1,66,900 --- 100
--------------